جوان آنلاین: خالی ماندن صندلی تخصص اطفال کمکم به سمت بحران کمبود متخصص اطفال میرود آن هم در شرایطی که سیاستهای کشور در راستای افزایش جمعیت است و به تبع آن برخی از تخصصها همچون تخصص اطفال بیش از پیش مورد نیاز جامعه است. با وجود این، ماجرا به جایی رسیده که رئیس انجمن پزشکان کودکان ایران نسبت به کمیابشدن پزشکان اطفال در ایران هشدار میدهد و میگوید «آینده رشته اطفال در کشور وارد اَبربحران شدهاست.» همچنان که پیش از این نیز اخباری مبنی بر تعطیلی بخش کودکان در برخی بیمارستانهای کشور شنیده میشد. این در حالی است که شاخص مرگومیر کودکان کمتر از یک سال در کشورمان ماحصل تلاش شبکه بهداشتی و متخصصان کودکان است و حالا با کمبود متخصص اطفال این شاخصها در خطر قرار میگیرد.
خالی ماندن صندلیهای تخصص آن هم در شرایطی که همچنان برای رشتههای عمومی و موفقیت در کنکور رشته تجربی سر و دست میشکنند به معمایی لاینحل تبدیل شدهاست. آنطور که علی جعفریان، قائممقام وزیر بهداشت و معاون فعلی آموزشی این وزارتخانه خبر میدهد در سال ۱۴۰۳ حدود هزارو۶۰۰ صندلی دستیاری در دانشگاههای کشور خالی ماندهاند. این در حالی است که در طول سه سال گذشته بر اساس تصمیمی که در وزارت بهداشت داشتیم و در حال حاضر نیز در مصوبه برنامه هفتم توسعه وجود دارد، باید سالانه ۱۲ درصد به ظرفیت رشتههای تخصصی اضافه شود و این مسئله چالش خالی ماندن صندلیهای تخصص را تشدید میکند! نکته قابلتأمل اینجاست که رشتههای کم متقاضی همچون تخصصهای اطفال، بیهوشی و اورژانس جزو رشتههای اصلی و مادر به شمار میآیند و خالی ماندن صندلی این رشتهها میتواند در آینده نزدیک نظام سلامت را با چالشهای جدی مواجه کند. همچنانکه سر و دست شکاندن برای رشتههای پرمتقاضی و در واقع پولسازی مانند زیبایی، گوش و حلق و بینی یا پوست و چشم پزشکی و کشیده شدن تمامی این رشتهها و حتی رشتههای غیرمرتبط به جراحیهای زیبایی و جوانسازی و تزریق ژل و بوتاکس همین حالا هم سلامت مردم را به خطر انداخته و خودش به معضلی بزرگ تبدیل شدهاست.
بحران نظام سلامت در حوزه کودک
اوضاع سلامت در حوزه کودک انگار بحرانیتر از سایر بخش هاست، چراکه حتی پرستاری کودکان در کنار مهارتهای عمومی نیازمند مهارتهای خاص است. با وجود این، سال گذشته بود که گزارش میدانی «جوان» از بیمارستان کودکان مفید نشان داد یک پرستار به ازای ۱۳ کودک بیمار در این بیمارستان تخصصی وجود دارد! اما انگار اوضاع در حوزه پزشکان اطفال هم همینطور است و آنطور که رئیس انجمن متخصصان اطفال میگوید متخصصان این رشته کمیاب شدهاند! این هشدار در کنار بررسی وضعیت صندلیهای خالی تخصص در رشته اطفال میتواند از بحرانی جدی در آیندهای نزدیک خبر بدهد.
سلامت کودکان، بهعنوان آیندهسازان جامعه، از مهمترین شاخصهای توسعه هر کشور بهشمار میرود. بنابراین، حضور متخصصان اطفال در بیمارستانها و مراکز درمانی ضرورتی انکارناپذیر است.
علی ربانی، رئیس انجمن پزشکان کودکان ایران با هشدار درباره افت شدید تقاضا برای رشته اطفال به فارس میگوید: «آینده طب کودکان در کشور با اَبربحران روبهرو است.»
طبق تأکید وی، کاهش شدید جذب رزیدنت، تعرفههای غیرواقعی، رفتار نامناسب ساختارهای حاکمیتی با پزشکان و طفرهرفتن بیمهها از پرداختهای واقعی، سلامت نسلهای آینده را در معرض تهدید قرار دادهاست.
رئیس انجمن پزشکان کودکان ایران، با ابراز نگرانی جدی نسبت به شرایط فعلی حوزه اطفال تصریح میکند: «امروز رشته اطفال در آستانه یک اَبربحران قرار دارد. میزان اقبال به این رشته به حدی کاهش یافته که در دومین مرکز مهم آموزشی کشور، از ۶۰ ظرفیت رزیدنتی تنها سه نفر پذیرفته شدهاند. این آمار زنگ خطری بزرگ برای آینده سلامت کودکان ایران است.»
بیمیلی به طب اطفال به دلیل درآمد پایین
دکتر مهدی سالک، نایب رئیس انجمن متخصصان اطفال اصفهان هم در گفتوگو با «جوان» درباره مشکلات گریبانگیر متخصصان رشته اطفال و دلایل بیمیلی دستیاران به تحصیل در این رشته اینگونه توضیح میدهد: «در رشته کودکان در برابر این همه سختی تحصیل و کار و این همه مسئولیتی که در برابر بچهها وجود دارد، درآمد واقعاً ناکافی است.»
از نگاه دکتر سالک همین درآمد پایین و مشکلات این رشته هم موجبشده در سالهای اخیر داوطلبان آزمون دستیاری به سمت این رشتههای مادر و مهم مانند رشته کودکان، داخلی و عفونی گرایش پیدا نمیکنند و به سراغ رشتههایی که درآمد مکفی دارند مانند رادیولوژی، زیبایی، پوست و پلاستیک میروند یا از ایران مهاجرت میکنند. این گونه است که بزرگترین فاجعه در مورد پزشکی کشور اتفاق میافتد. رشتههای اصلی که نیاز اصلی سلامت و بهداشت کشور است، داوطلب ندارد و در چند سال آینده طبی که امروز داریم و برای کشورمان و در منطقه و حتی جهان افتخار است از بین خواهد رفت و پزشکان جوانی که لازم است در این رشتهها تحصیل کنند، استاد شوند و دانشجویان را آموزش بدهند، دیگر تمایلی ندارند در این رشتهها درس بخوانند و بدینگونه این رشتهها خالی شده و فاجعهای برای رشته کودکان اتفاق خواهد افتاد.
تعطیلی بخش اطفال در برخی بیمارستانها
دکتر سالک در واکنش به تعطیلی بخش اطفال در برخی بیمارستانها میگوید: «اکثریت بیمارستانها، دیگر تمایلی به داشتن بخش کودکان ندارند، بخش کودکان بخش ضرردهی است، چون تعرفههایش بسیار پایین است و بیمارستانها به جای اینکه تختشان را با یک بیمار کودک اشغال کنند که مراقبت و نگهداری از آن نیاز به مهارت بیشتری دارد، ترجیح میدهند یک بیمار ارتوپدی و جراحی بخوابانند و افرادی را انتخاب میکنند که درآمد بیمارستان بیشتر شود و بتوانند بیمارستان را بچرخانند. البته مدیر بیمارستان نیز چارهای ندارد و باید بیمارستان را بچرخاند. وقتی بخش کودکان هیچ درآمدی ندارد، چگونه باید آن را اداره کنند؟ بنابراین تمایل ندارند کلاً آن بخش را داشتهباشند و در اینجاست که به خصوص در مواقع شیوع بیماریها، کودکان و خانواده آنها واقعاً مستأصل میشوند.»
فقدان فلوشیپ کودکان
یوسف مجتهدی، رئیس بیمارستان کودکان بهرامی هم با تأکید بر اینکه میزان استقبال از رشتهتخصص کودکان و رشتههای فوقتخصصی کودکان کاهش یافته و این موضوع در جامعه به راحتی قابللمس است، میگوید: «رشته جراحی کودکان که از افتخارات بیمارستان کودکان بهرامی به حساب میآید، اما طی سالهای اخیر تحتتأثیر قرار گرفته و با فقدان فلوشیپ جراحی کودکان مواجه هستیم. انجام اعمال جراحی کودکان در نقاط مختلف کشور یک افتخار است و نیازی به حضور بیماران در تهران نیست، اما خالیماندن فلوشیپ جراحی کودکان سبب میشود که بیمارستانهای شهرستانها با فقدان جراح کودکان مواجه شوند.»
به گفته وی پنج رشته کودکان، داخلی، جراحی، بیهوشی و زنان جزو رشتههای ماژور به حساب میآیند و اگر یک بیمارستان عمومی بخواهد فعالیت کند میبایست این پنج تخصص را داشته باشد. پیش از شرایط کنونی، مشکلی در زمینه تربیت متخصص کودکان نداشتیم، اما شرایط امروز به نحوی است که با کاهش تقاضا رشته تخصص کودکان در دانشگاه علوم پزشکی تهران مواجه هستیم و ظرفیت این رشته در سایر دانشگاههای علوم پزشکی کشور خالی مانده و به «صفر» نزدیک است و در حالی که جزو دانشگاههای خوشنام کشور محسوب میشوند.
زنگ خطر جدی
رئیس بیمارستان کودکان بهرامی با بیان اینکه خالیماندن ظرفیت رشته تخصصی کودکان زنگ خطر محسوب میشود، تأکید میکند: «شرایط به نحوی است که تعداد متخصصان کودکان طی سه سال آینده به شدت افت میکند و با فقدان ارسال تعهدین به مناطق محروم مواجه میشویم.»
به گفته وی کاهش میزان مرگو میر کودکان کمتر از یک سال که از شاخصهای مهم نظام سلامت به حساب میآید، نظام سلامت کشور در ارتباط با شاخص مرگومیر کودکان کمتر از یک سال با تحولی عظیم پس از انقلاب اسلامی مواجه شده و حفظ این شاخص یک ضرورت قلمداد میشود. تحول عظیم و جایگاه ایران در ارتباط با شاخص مرگومیر کودکان کمتر از یک سال، حاصل فعالیت شبکه بهداشتی و حضور متخصصان کودک است، بنابراین از دست دادن هر کدام از این مؤلفهها، نوید خوبی برای کشور ندارد. وضعیت کنونی رشته تخصصی کودکان به اقدام و عمل نیاز دارد و میبایست اقدامی در این راستا کرد.
